مطالعه ترکیبی ارتباط بین تغییرات در سبک زندگی و پدیده تجارت مرزی

جامعه و فرهنگ کردستان ایران در خلال یک دهه‏ اخیر تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی ژرفی را از سر گذرانده است . برخی از این تغییر و تحولات از الگوی حاکم بر تغییرات در جامعه‏ی ایران پیروی می‏کند، حال آنکه بخش عمده‏ آن محصول شرایط و موقعیت خاص کردستان ایران است. برای نمونه، مناطق مرزی نظیر شهرستان مریوان به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسی ـ اقتصادی خاص درگیر رشد اقتصادی فزآینده و بحران‏های فرهنگی خاص ناشی از آن شده است؛ به گونه‏ای که شکل جدیدی از سبک زندگی در این شهر بویژه در رابطه با زنان آغاز شده و پیوسته در حال گسترش است. بر این اساس، مطالعه‏ حاضر با نگاهی کیفی- کمی و کاربرد روش ترکیبیِ متوالیِ اکتشافی به عنوان روش غالب و کاربرد روش اتنوگرافی به طور خاص در بخش کیفی و نیز کاربرد روش پیمایشی در بخش کمیِ تحقیق درصدد است به منابع و مجاری، فرآیند و پیامدهای تغییرات در سبک زندگی زنان با تاثر از پدیده تجارت مرزی توجه نماید. برای گردآوری داده‏ها، از چند روش مشاهده مشارکتی، مطالعات اسنادی و مصاحبه ساخت‏نیافته و نیز ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در بخش کیفی با 53 نمونه از زنان و دختران مریوانی مصاحبه شده و داده‏های گردآوری شده سپس از طریق روش نظریه زمینه‏ای در قالب چند تم‏ عمده و بنیادین طبقه‏بندی، تحلیل و مستندسازی شده اند. در بخش کمی نیز با استفاده از نرم افزار spss به توصیف و تحلیل داده های گردآوری شده ازطریق پرسشنامه و سپس آزمون فرضیات، سنجش همبستگی، تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر پرداخته شده است. یافته‏های تحقیق در بخش کیفی حکایت از گسترش فزآینده تغییرات در ابعاد گوناگون سبک زندگی مشارکت‏کننده‏ها دارد که در اکثر موارد با ساختار فرهنگی عام و سنتی شهر مریوان در تضادی بنیادین و همه‏جانبه است. از این میان، شش مقوله چالش‏های ساختاری، بسط تعاملات فرامنطقه‏ای، توسعه قارچ‏گونه تجارت مرزی، تناقضات توسعه، رسانه ارتباطی و منابع ایماژی به عنوان "شرایط"، شش مقوله سیاست رهایی‏بخش، خودنمایی طبقه نوکیسه، فراغت‏مندی نوین، بازیافت بدنی، دگردیسی منابع هویتی و چندگانگی انگیزه مصرف به عنوان "تعامل" و سه مقوله تعارضات هویت، گسست‏های روان‏تنی و باژگونگی ارزشی به عنوان "پیامد"های مسئله مورد تحقیق انتخاب شدند که تمامی آنان ذیل مقوله هسته یعنی "جهان‏زیست سیال" قرار گرفته‏اند. و در بخش کمی نیز یافته های تحقیق نشان داد که سه فرضیه میزان دگرگونی در منابع هویت بخش، میزان مصرف تظاهری و میزان سرمایه فرهنگی، تایید شدند.اما فرضیه سرمایه اقتصادی و تاثیرش بر تغییرات سبک زندگی رد شد. کلیدواژه‏ها: سبک زندگی، روش ترکیبی متوالی، زنان، جهان‏زیست سیال، شهرستان مریوان،تجارت مرزی